1. УГУП ТҮШҮНҮҮ
а) Касым Тыныстановдун “Арпа менен буудай” деген жомогун уктуруу
Бир күнү арпа:
-Жүрү, буудай, алтын чыккан жерге барып өсөлү - деди.
-Мурутуң узун болгону менен акылың кыска экен, арпам! Биз эмне алтынды издеп барабызбы, алтын бизге өзү келсин – деди буудай.
Кыргыз элинде: “Арпа, буудай – аш болот, алтын, күмүш – таш болот,” – деген макал бар. Арпа, буудайыбыз көп болсо, алтындын өзү келгени ошол. Эгин айдоо – бул байлык, - деп айтар эле чоң атам.
б) Сөздѳрдү эки тилде окугула, эсиңерге туткула
|
арпа – ячмень |
|
|
буудай – пшеница |
|
|
дан эгиндер – зерновые культуры |
|
|
мурутуң узун – твои усы длинные |
|
|
акылы кыска – недальновидный |
|
|
алтын чыккан жер –место, где есть золото |
|
|
издеп баруу – искать |
|
|
алтын өзү келет – золото само придет |
|
| арпа, буудай – аш болот – ячмень, пшеница – являются едой |
|
|
алтын, күмүш таш болот – золото, серебро – являются камнем |
|
|
эгин айдасаң– посеешь урожай |
|
| байлык жыйнасаң – пожнешь богатство |
|
в) Сөздөрдү которгула
г) Сөз тизмектери менен конструкция боюнча сүйлөм түзгүлө
1. , - .
Колдонулуучу сөздөр: Буудай, эгиндери, дан, арпа
2.
.
Колдонулуучу сөздөр: кыска, Мурутуң узун, экен, акылың, болгону менен
3.
.
Колдонулуучу сөздөр: алтын, чыккан, Буудай жүрү, өсөлү, жерге, барып
4.
?
Колдонулуучу сөздөр: Биз, издеп, алтынды, барабыз, эмне үчүн
5.
, – .
Колдонулуучу сөздөр: буудай, аш, Арпа, болот
6.
, – .
Колдонулуучу сөздөр: таш, болот, Алтын, күмүш
7.
–.
Колдонулуучу сөздөр: жыйноо, айдоо, байлык, Эгин